Türk Medeni Hukukuna Göre Evlilik Birliğinde Mal Rejimleri

Evlilik birliğinde mal rejimlerini incelediğimiz zaman, Türk Hukuk sistemine dört adet mal rejimi belirlendiğini görüyoruz. Bunlardan üçü seçimlik biri ise yasal mal rejimidir. 2002 yılında yürürlüğe girmiş olan 4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu yasal mal rejimi olarak “Edinilmiş Mallara Katılma” rejimini benimsemiş, Mal Ayrılığı, Paylaşmalı Mal Ayrılığı ve Mal Ortaklığı rejimlerini ise seçimlik mal rejimi olarak benimsemiştir.

Eşler evliliğin tabi olacağı mal rejimini sözleşme ile belirleyebilirler. Ancak bu durumda sözleşme serbestisi mümkün olmayıp eşler ancak yasada öngörülen –sayılan rejimlerden birini seçmek için sözleşme yapabilirler.

2002’den önce kurulan evlilikler için eski Medeni Kanun yani Mal Ayrılığı rejimi yasal rejim olarak belirlenmiştir. Yani bir mal kimin üzerine ise evliliğin sona ermesi anında da kural olarak o kişinindir.

“Edinilmiş Mallara Katılma” rejiminde, evlilik sırasında edinilen mallar üzerinde, kimin adına kayıtlı olursa olsun eşlerin her ikisi de ortak hak sahibidir. Ancak, eşlerden her birinin evlenmeden önce maliki olduğu tüm malvarlığı değerleri, o eşin kişisel malıdır. Ayrıca, TMK Md 220’de, evlilik birliği sonrası edinilse bile, aşağıdakiler de kişisel mal olarak sayılmıştır, bu nedenle söz konusu haklar ortaklık konusu dışındadır:

1. Eşlerden birinin yalnız kişisel kullanımına yarayan eşya,

2. Mal rejiminin başlangıcında eşlerden birine ait bulunan veya bir eşin sonradan miras yoluyla ya da herhangi bir şekilde karşılıksız kazanma yoluyla elde ettiği malvarlığı değerleri,

3. Manevi tazminat alacakları,

4. Kişisel mallar yerine geçen değerler

Mal rejimi, eşlerden birinin ölümü ile veya evliliğin iptal, boşanma gibi sebeplerle veya başka bir mal rejimi seçimi hallerinde sona erebilir. Mal rejimi, boşanma veya eşlerden birinin ölümü gibi durumlar sonucu sona erdiği zaman, tasfiye sürecine girilecek ve duruma göre denkleştirme gündeme gelebilecektir.

Evlilik sürerken eşlerden birinin ölümü halinde;

1-   Öncelikle Medeni kanuna göre eşler arasındaki mal rejimine bakılır. Bir anlaşma yoksa edinilmiş mallar ve kişisel mallar ayrılır, edinilmiş mallar eşit şekilde bölünür.

2-      Sonrasında, ölen eşin hakkı olarak belirlenen edinilmiş mal ve kişisel malları terekeye dahil edilerek, miras paylarına göre paylaştırma yapılır.